Veelgestelde vragen

GOPACS is de tool van en voor de netbeheerders om capaciteitstekorten op het elektriciteitsnet, oftewel congestie, te verminderen en zo het net betrouwbaar en betaalbaar te houden. Hiervoor is regelbaar, flexibel vermogen nodig van marktpartijen en groot zakelijke gebruikers.

GOPACS is een samenwerkingsverband van de Nederlandse netbeheerders om gezamenlijk aan congestiemanagement te doen. Deze vorm van samenwerking is uniek binnen Europa. De samenwerking zorgt ervoor dat de oplossing van een probleem in een deel van het netwerk niet zorgt voor een probleem in een ander deel van het netwerk.

Voor vrije marktbiedingen via redispatch maakt GOPACS gebruik van orders op de bestaande energiemarktplatforms ETPA en EPEX Spot. Deelnemende partijen verhandelen elektriciteit door buy orders en sell orders te plaatsen op een handelsplatform. Er kunnen over de verschillende handelsplatforms heen biedingen afgehandeld worden.

Wordt er congestie verwacht dan berekent GOPACS razendsnel of de orders voldoen aan de volgende voorwaarden:
1. Is de order voorzien van locatiegegevens
2. Lost het de congestiesituatie op
3. Veroorzaakt het geen nieuwe congestie op een andere plaats in het elektriciteitsnet

Het prijsverschil (de spread) tussen de buy order en een sell order wordt betaald door de netbeheerders. Zo ontstaat een match tussen de orders op het marktplatform en daarmee wordt de congestiesituatie opgelost.

Deelname aan GOPACS is interessant voor iedere marktpartij die zijn elektriciteitsverbruik of -opwek kan beïnvloeden. Lees hier meer over deelnemen.

Netbeheerders krijgen steeds vaker te maken met congestie op het net. GOPACS biedt deelnemers de mogelijkheid om op eenvoudige wijze met hun beschikbare flexibiliteit mee te helpen congestiesituaties op te lossen. Meedoen aan GOPACS levert ook extra verdienkansen op met je flexibel vermogen.

Het vermogen van partijen in het congestiegebied en van partijen erbuiten is nodig. Dit komt doordat netbeheerders te allen tijde de balans op het netwerk moeten handhaven.  GOPACS levert dus een win-win situatie op: netbeheerders kunnen congestiesituaties oplossen en deelnemers kunnen extra inkomsten genereren.

Congestie is de situatie dat de vraag naar transport van elektriciteit de beschikbare transportcapaciteit overstijgt. Er is dus een tekort aan transportcapaciteit op het elektriciteitsnet.

Als dit structureel is zal de netbeheerder de capaciteit van het elektriciteitsnet verzwaren of het net uitbreiden. Dit is echter een proces van meerdere jaren. In de tussentijd probeert de netbeheerder door te schuiven met locaties waarop elektriciteit wordt gebruikt en geleverd, de vraag naar transport te beperken.

Dit gebeurt met de hulp vanuit de markt zoals grootzakelijke klanten, aggregators en energieleveranciers.

Zij kunnen helpen als zij hun verbruik of opwek van elektriciteit kunnen verplaatsen naar een ander moment. Ook kan energie tijdelijk worden opgeslagen. Zo ontstaat de gewenste flexibiliteit en kunnen pieken in het elektriciteitsnet worden voorkomen of verminderd.

Op het moment dat een netbeheerder een tekort aan transportcapaciteit (congestie) in het net verwacht, vragen wij aan de markt om te helpen dit op te lossen door hun  energieverbruik wat te sturen, de flexbieding.

Door deze sturing ontstaat flexibiliteit. Zo kan bijvoorbeeld een koelhuis zijn vriescellen op het moment van piekvraag twee uur uitzetten, zonder dat dit invloed heeft op de temperatuur. Daarmee komt extra capaciteit beschikbaar voor een andere klant.

Kijk voor meer informatie over congestie op de pagina ‘Over congestiemanagement‘.

Congestiemanagement is het geheel van maatregelen dat netbeheerders inzetten om de gevolgen van congestie te beperken en te voorkomen dat het netwerk overbelast raakt. Waar congestie wijst op het probleem van capaciteitstekort, richt congestiemanagement zich op de praktische oplossingen om deze knelpunten op te vangen. Congestiemanagement is cruciaal voor een stabiele, betaalbare en duurzame energievoorziening in Nederland. Het wordt steeds belangrijker naarmate de vraag naar stroom en het aandeel duurzame energiebronnen blijven groeien. Lees hier meer over congestiemanagement.

De netbeheerders kunnen enkele hoofdlijnen aangeven – bijvoorbeeld op basis van het recente verleden – maar dit niet precies voorspellen. Netbeheerders bepalen steeds of ergens congestie wordt verwacht. Als dit het geval blijkt te zijn, wordt GOPACS ingezet. Er wordt dan, via de applicatie, een marktbericht verstuurd waar en wanneer vermogen nodig is.

De congestiegebieden worden weergegeven op de volgende webpagina: https://capaciteitskaart.netbeheernederland.nl/ 

Als het aanbod van of de vraag naar elektriciteit groter is dan het elektriciteitsnetwerk in een bepaalde regio aan kan, dan doet de netbeheerder een oproep aan de markt om meer of juist minder elektriciteit te gebruiken of op te wekken.. Onder de markt worden partijen zoals energieleveranciers en aggregators en grootzakelijke klanten verstaan.

Deze bedrijven geven vervolgens aan tegen welke prijs zij dit willen doen, de zogenaamde flexbieding (ook wel congestiebieding genoemd). Als de flexbieding wordt afgenomen, ontvangt de marktpartij daarvoor een vergoeding.

De hoeveelheid elektriciteit die via het elektriciteitsnet getransporteerd wordt, varieert van moment tot moment. Hoe meer capaciteit er gebruikt wordt, hoe eerder een piek in gebruik ervoor kan zorgen dat het elektriciteitsnet overbelast raakt. Door te schuiven met momenten waarop elektriciteit wordt gebruikt of teruggeleverd, kunnen de netbeheerders vraag en aanbod beter op elkaar aanpassen zodat er geen overbelasting op het elektriciteitsnet ontstaat.

Om die pieken op het net te voorkomen vragen de netbeheerders aan de markt om hun elektriciteitsverbruik (of opwek) tijdelijk uit te stellen of verminderen tegen een marktconforme vergoeding. Dit noemen we een flexbieding.

Als we congestie, een tekort aan transportcapaciteit, verwachten in een bepaalde periode hopen we met flexbiedingen uit de markt deze situatie op te lossen.

Als bepaalde klanten hun verbruik tijdelijk kunnen uitstellen of verminderen of juist meer kunnen gaan gebruiken, afhankelijk van het soort congestie, dan hopen we daarmee de piek te verminderen. We noemen dat ook wel ‘flatten the curve’.

Als dat lukt dan overstijgt de vraag of het aanbod niet langer de beschikbare transportcapaciteit en is het congestieprobleem van dat moment opgelost.

Je kunt je prijs zelf bepalen. De markt bepaalt uiteindelijk of wat je vraagt reëel is. Dit hangt af van het moment, hoeveel vraag er is, het aantal biedingen en welke prijzen door andere partijen gevraagd worden.

Ja, je krijgt dit bericht vanuit je netbeheerder. Deze zal je vragen flexbiedingen te plaatsen in het congestieportaal voor de periode dat er congestie wordt verwacht in het gebied waarin je bent gevestigd.

Om flexbiedingen te kunnen inleggen via GOPACS heb je een erkenning nodig als CSP. Dit kun je aanvragen via TenneT. Je kunt je flexbiedingen ook laten verzorgen door een CSP. Je hoeft dan zelf geen CSP te zijn. Zij verzamelen de vraag en het aanbod van hun klanten en plaatsen de biedingen namens hun klanten. Op de website van TenneT vind je een volledig overzicht van alle erkende CSP’s.

Dat kun je zien in de congestieportal. Daarnaast worden alle afnames ook gepubliceerd op de websites van de netbeheerders en op GOPACS.eu

Of je flexbieding wordt afgeroepen hangt af van de hoeveelheid congestie, het aantal biedingen en ook van de prijs die je vraagt.

Dat is helaas niet mogelijk. De netbeheerders hanteren voor alle aanvragen de datum van binnenkomst om de volgorde te bepalen.

Al dan niet deelnemen aan het doen van flexbiedingen staat daar los van. Wel is het natuurlijk zo dat we met de flexbiedingen het doel hebben om congestiesituaties te verminderen c.q. verhelpen en dat alle klanten daar profijt van hebben.

Netbeheerders doen er zoveel mogelijk aan om transportbeperkingen te voorkomen. Door de enorme vraag is dat helaas niet altijd mogelijk. In sommige gevallen kunnen we met behulp van onze klanten die flex beschikbaar hebben, de congestiesituatie beperken. Vaak gaat het dan om een korte periode zoals bijvoorbeeld enkele weken in de winter.

Daarmee voorkomen we dat er problemen op het elektriciteitsnet ontstaan. Dat wil echter niet zeggen dat daarmee ook extra capaciteit beschikbaar komt voor bedrijven om hun elektriciteitsvermogen uit te breiden. Dat is weer een stap verder die in veel gevallen helaas niet mogelijk is totdat we het elektriciteitsnet hebben verzwaard of hebben uitgebreid met een extra station.

Op deze pagina vind je daar meer informatie over.

Een capaciteitsbeperkingscontract (CBC) wordt vooraf afgesloten en beperkt de maximale afname of invoeding op piekmomenten (day-ahead). Een biedplichtcontract verplicht de deelnemer om in het geval van een verwachte congestie biedingen te doen via redispatch (intraday). Beide contracten worden door netbeheerders gebruikt om congestie te beheersen.

Voor meer informatie en het afsluiten van een biedplichtcontract kun je contact opnemen met je netbeheerder. Dit contract wordt rechtstreeks afgesloten tussen de netbeheerder en jou als klant. Kijk voor meer informatie op de pagina over biedplichtcontracten.

Voor meer informatie en het afsluiten van een capaciteitsbeperkingscontract kun je contact opnemen met je netbeheerder. Dit contract wordt rechtstreeks afgesloten tussen jou en je netbeheerder.

Ja, ook bij niet-marktgebaseerd congestiemanagement is de inzet van een CSP verplicht. Als aangeslotene moet je zelf erkend CSP zijn of je laten vertegenwoordigen door een CSP. De CSP legt dan namens jou de biedingen in.

Bij deelname via redispatch ontvangt u een vergoeding op basis van marktprijzen voor de geleverde flexibiliteit. Bij contractvormen zoals een capaciteitsbeperkingscontract (CBC) of biedplichtcontract kunnen ook vaste beschikbaarheidsvergoedingen of aansturingsvergoedingen gelden. Dit verschilt per netbeheerder en contract.

De prijzen worden bepaald door de markt, niet door GOPACS. Een match via GOPACS levert een match op die anders in principe niet had plaatsgevonden. Dit omdat een netbeheerder de spread tussen twee orders betaalt. Beide betrokken marktpartijen ontvangen of betalen het bedrag van de ingelegde order.

De betaling verloopt via het handelsplatform. Netbeheerders maken alleen gebruik van orders als ze voorzien zijn van locatiegegevens en ze bijdragen aan het kosteneffectief oplossen van congestie in het elektriciteitsnet. Om congestie te kunnen voorkomen heeft een order alleen waarde wanneer deze voorzien is van locatiegegevens.

Helaas kan de netbeheerder geen afnamegaranties bieden. Of er van je bieding gebruik wordt gemaakt hangt af van het moment en de locatie. De netbeheerder selecteert de bieding die nodig is om de congestiesituatie op te lossen.

Wanneer een order is gematcht via GOPACS, dan ontvang je hiervan als marktpartij bericht van het handelsplatform. Ook de financiële afhandeling verloopt via het handelsplatform.

Wanneer uw bieding wordt geselecteerd door GOPACS, krijgt u hiervan een bevestiging via het handelsplatform. U bent vervolgens verplicht om uw flexibiliteit zoals geboden in te zetten. De uitvoering en vergoeding worden administratief afgehandeld via uw CSP en het platform.

Je kunt de congestievragen van de netbeheerders en TenneT inzien op onze announcements pagina. De afgenomen orders, volume en prijzen kun je inzien op de Afgenomen Orders pagina. Kijk voor meer informatie hierover op onze Toelichting Congestiedata pagina.

Nee dat is niet mogelijk. Je vindt alleen wettelijke publicatieverplichtingen (Netcode en ENTSO-e)  terug op GOPACS.eu en Tennet.eu.

De CSP biedt congestiemanagementdiensten aan namens één of meerdere aangeslotenen, volgens de voorwaarden van de Netcode. Dit doet een CSP voor aangeslotenen met een GTV van 0,1 MW of hoger. Lees hier meer over de rol van CSP’s

Ja, de CSP-erkenning is landelijk en geldt dus voor alle netbeheerders. Registratie als CSP is slechts één keer nodig. Wel dien je daarnaast per aansluiting een prekwalificatie te doorlopen.

De erkenningsprocedure voor CSP geldt in principe voor iedereen. Elke partij moet de CSP-erkenningsprocedure doorlopen. Er is wel een versneld registratieproces beschikbaar voor partijen die al voor de nieuwe Netcode (2022)  congestiemanagementdiensten aanboden via GOPACS of RESIN.

Cross-Platform Activatie (XPA) maakt het mogelijk om koop- en verkoopbiedingen van verschillende platformen (als ETPA en EPEX SPOT) met elkaar te ‘matchen’, ongeacht op welk platform de bieding is gedaan. Kleinere biedingen op verschillende platformen kunnen hiermee gecombineerd worden tot een grotere bieding die voldoet aan de vraag van de netbeheerder. Met XPA worden congestiesituaties sneller opgelost en XPA vergroot de kans op afroep.

Veel installaties die ingezet worden voor GOPACS, kunnen ook op andere markten zoals FCR, aFRR of de onbalansmarkt worden benut. Dit vereist afstemming met uw CSP en BRP om dubbel gebruik of tegenstrijdige signalen te voorkomen.