Congestiemanagement via GOPACS als slimme oplossing voor transportschaarste

Energie opwekken en verbruiken gaat anno 2021 een stuk duurzamer dan voorheen. Zo wordt bijvoorbeeld op veel plekken aardgas door elektriciteit vervangen, rijden we steeds vaker elektrisch en wekken we meer duurzame energie op. Deze veranderingen in vraag en aanbod vragen om een flinke aanpassing binnen de benodigde infrastructuur. Al deze elektriciteit moet immers vervoerd worden. Om het groeitempo bij te benen, breiden we het elektriciteitsnet niet alleen rap uit, maar kijken we met onze partners in de markt ook naar andere oplossingen, zoals congestiemanagement. Een belangrijk instrument hierbij is GOPACS.

Congestie komt voor in gebieden waar het netwerk de vraag naar of het aanbod van energie niet aankan, oftewel: waar overbelasting plaatsvindt. Bij structurele congestie kijken netbeheerders naar de mogelijkheden van congestiemanagement. Als overbelasting dreigt te ontstaan, kunnen aangeslotenen op het net via GOPACS hun afname of productie van elektriciteit tegen een financiële vergoeding aanpassen. Zo wordt overbelasting binnen het congestiegebied voorkomen.

Ton van Cuijk, bestuurslid van GOPACS en innovatiemanager bij Enexis, legt uit waarom dit nodig is. “Congestiemanagement is een oplossing waarmee we tijdelijk voor extra capaciteit zorgen op het energienet. Zo kunnen we klanten aansluiten die we anders zouden moeten weigeren. De nadruk ligt hierbij op ‘tijdelijk’, omdat we voor elke aangesloten klant uiteindelijk netverzwaring moeten realiseren. Er moet immers voldoende ruimte voor iedereen zijn op het net. In de tussentijd is dit echter een goede oplossing.”

Flexibiliteit leveren

In congestie is een onderscheid te maken tussen congestie voor afname, waarbij te veel bedrijven tegelijkertijd stroom willen verbruiken, en congestie voor teruglevering, waarbij er te veel productie op het net komt op hetzelfde moment. Bijvoorbeeld op een zonnige dag met wind, waarbij alle zonneparken en windmolens op volle toeren draaien.

“Bij Enexis hebben we vooral met productiecongestie te kampen. Zonne- en windmolenparken zijn dan ook meteen de bedrijven die hier flexibiliteit voor kunnen leveren. Dat doen ze door minder energie op te wekken, of zelfs de parken tijdelijk uit te zetten”, legt Ton uit.

Dat klinkt tegenstrijdig: het verdienmodel van deze bedrijven is immers gebaseerd op de productie van energie. Het is daarom alleen financieel interessant voor energieproducenten wanneer ze een prijs vragen voor het afschalen die hoger is dan de prijs die ze normaal gesproken ontvangen voor hun energie. Zo gebeurt het dan ook via GOPACS.

Aanpassing Netcode

Dat er nu weinig congestiemanagement plaatsvindt, komt doordat het nog vaak niet mogelijk is. Ton van Cuijk: “Dat ligt aan de Netcode Elektriciteit. Die is opgezet in 2010, en de daarin opgenomen beschrijving van congestiemanagement sluit niet meer aan bij de huidige tijd. Zo is duurzame opwek hier nu nog van uitgesloten, en kunnen regionale netbeheerders het daarom vaak niet toepassen.

Er ligt een verzoek bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM) voor het wijzigen van deze code. De nieuwe netcode verwachten we begin volgend jaar. Zodra deze wijziging wordt doorgevoerd kunnen we overal waar we congestie hebben, ook daadwerkelijk congestiemanagement uitvoeren. GOPACS zal dan een nog belangrijker instrument worden bij het oplossen van de congestie.”